Les 6: Laat je plantenfamilie groeien

De meeste planten kan je heel eenvoudig zelf vermeerderen door ze te scheuren, te stekken of te zaaien. Het is niet alleen grappig om te zien hoe iets tot leven komt, het heeft ook nog andere voordelen. Zo kan je een plant die bijna zijn laatste dagen heeft geteld, reïncarneren in een nieuwe stek. Maar je kan ook geld besparen en die plant die je zo mooi vindt vermeerderen.

Verschillende planten stek je op verschillende manieren, want niet alle planten zijn op dezelfde manier te vermeerderen. Bij sommige planten is een enkel blaadje genoeg, terwijl je voor andere planten ook echt een stuk van de stengel nodig hebt. Bij de meeste planten herken je snel hoe je hem kan stekken. Hier vertel ik je zo meer over, maar laten we eerst bij het begin beginnen.

Wat heb je allemaal nodig om te kunnen stekken? Met een schaar, wat glaasjes met water en potjes met grond kom je al een heel eind. Ik gebruik zelf altijd graag oude jampotjes of bekertjes. Je kan er ook aan denken om zaai- en stekgrond in huis te halen. Dit is fijnzandige grond speciaal voor stekjes, zodat de kwetsbaar worteltjes ongehinderd kunnen groeien. Er zitten heel weinig voedingsstoffen in want deze zijn te agressief voor jonge plantjes. Stekpoeder kan verder helpen voor de juiste voedingsstoffen en voorkomt schimmelinfecties. Daarnaast kan je met een plantenspuit de grond besproeien en folie of een plastic zak gebruiken om de stekjes vochtig te houden.

Als laatste heb je een dosis geduld nodig. Sommige stekjes wortelen binnen enkele weken, maar andere kunnen daar maanden over doen. Zolang je stekje er nog gezond uit ziet, en niet verdroogd of verlept is, dan is het druk bezig wortels te ontwikkelen.

Voordat je begint met stekken is het belangrijk om alles eerst goed schoon te maken. Dus ontsmet je mes of schaar met alcohol en maak de potjes schoon voordat je er aarde in stopt.  Zo voorkom je dat je per ongeluk bacteriën van de ene plant verplaatst naar de andere. Kies daarna een plant die sterk en gezond is, en ga voor de stevige delen van de plant en niet de jonge groei.

Als je gaat scheuren, stekken of zaaien doe je dat het beste in de lente aan het begin van een nieuwe periode van groei, met voldoende licht en een aangename temperatuur. Er is voldoende licht en warmte voor je stekjes om goed te wortelen en te groeien.

Een plant met meerdere stengels kan je over het algemeen goed delen door hem te scheuren. Zoals bij een Graslelie. Scheuren is een hele simpele manier om een plant te vermeerderen, met direct resultaat. Als je op het punt staat om je plant al te gaan verpotten, is dit een goed moment om je plant te scheuren.

Hoe doe je dit? Je haalt de plant uit de pot, ontwart de wortels een beetje en schudt de aarde voorzichtig uit de kluit. Pak vervolgens de wortelkluit stevig beet en trek de plant voorzichtig vanuit het midden in twee of meer stukken uit elkaar. Het kan zijn dat je de wortels niet meteen kan lostrekken maar het kan geen kwaad om deze met een scherp schoon mes even door te snijden. Heb je dit gedaan dan kan je de delen in een eigen pot zetten met verse potgrond en een slok water. Kies daarna een plek voor je plant waar het niet te warm of te licht is, want de wortels kunnen dat nog niet aan.

Heeft je plant lange stengels met luchtwortels naast de blaadjes, dan kan je kiezen voor een stengelstek. De luchtwortels herken je als bruine lange stengels (wortels) die uit de plant groeien. Dit kan bijvoorbeeld perfect bij de Monstera. Het is belangrijk om de stengelstek met luchtwortel af te snijden.

Groeit je plant op een stevige stam, dan is er een grote kans op vertakkingen. Dit zijn takken die uit deze stam groeien. Ze groeien opzij, met mogelijk nieuwe vertakkingen. Heeft je plant dit? Dan kan je een kopstek maken.

Kies hiervoor een stukje top uit dat er stevig en gezond uitziet, maar niet te dik is. Een scheut van 5 tot 10 centimeter met een aantal blaadjes is perfect. Snijd deze van je plant af, net boven de bladknoop. Verwijder de onderste blaadjes van de stek en dompel het stukje stengel onder in stekpoeder. Schud daarna het overtollige poeder eraf, steek de stek in een potje met stekgrond en geef het water. Als extra kan je het potje nog afdekken met een plastic zakje om de luchtvochtigheid hoog te houden. Planten die je goed kan stengelstekken of kopstekken zijn de Vrouwentong en Vaderplant. Maar je kan de stam ook in meerdere stukken verdelen en een tussenstuk laten wortelen. Denk onder andere aan de Yucca.

Van sommige planten kan je ook een bladstek stekken. Dit kan op twee manieren namelijk door een bad met steel te stekken, waarbij de steel wortels maakt. Dit kan bijvoorbeeld bij de Peperomia. Of je stekt een groot blad, waarvan je de nerven insnijdt en het blad op potgrond drukt. Dit kan perfect met de Bladbegonia.

Ook van vetplanten kan je de blaadjes goed stekken. Vetplantjes hebben vaak blaadjes die je in z’n geheel van de stam af kan halen. Van zo’n bladstek kan een heel nieuw plantje groeien. Zoals bij de Sedum Burrito. Je moet dan wel eerst de blaadjes een beetje laten indrogen totdat er callus is gevormd. Dit lijkt wel een beetje op een soort eelt, maar het is een hard stukje waaruit de nieuwe wortels gaan groeien.

Een beetje afhankelijk van de grootte van de moederplant, is het ideale stekje ongeveer 10 tot 15 centimeter lang. Zorg ervoor dat je je stekken niet te groot maakt en haal altijd wat van de onderste bladeren van je stek af, dat is het stammetje wat straks in de grond of onder het water gaat.

Het bekendste en populairste plantje om te stekken is de Pannenkoekenplant. Die groeit zijn eigen stekjes die je makkelijk van de moederplant af kan halen. Perfect dus voor de eerste keer stekken!

TIP: Wil je nog meer leren over stekken? Mama Botanica schreef een boek én een blog over het vermeerderen van planten.

Nu ben je trotse eigenaar van een stek, maar deze stek moet natuurlijk ook gaan groeien. Dit begint bij het wortelen. Je kan je planten op verschillende manieren laten wortelen. De makkelijkste manier voor de meeste stekjes is om ze in het water te laten wortelen. Zo kan je ze goed in de gaten houden hoef je niet bang te zijn dat je te weinig water geeft. Het enige nadeel is dat je plantje een tijdje moet wennen als je hem in de potgrond stopt. Mijn tip is om de grond licht vochtig te houden, totdat je ziet dat je plant zich goed aanpast.

Andere planten kan je direct in de grond laten wortelen zoals een bladstek of een gescheurde plant. Door stekpoeder en speciale stekgrond te gebruiken versnel je het proces van wortelen. In het begin, als er nog geen wortels aan je stekjes zitten, is het voor je plant een heel karwei om water op te nemen. Je kan de stekjes in de aarde helpen door een klein kasje over het plantje heen te maken. Dit kan je makkelijk doen met een plastic zakje. Het hoeft niet helemaal luchtdicht te zijn en het is goed zo nu en dan even te luchten. Af en toe benevelen met de plantenspuit is ook aan te raden. Hiermee vergroot je de overlevingskansen van je kleine spruit.

Laat je je stekjes heel lang in het water staan, dan zal de plant niet zoveel gaan groeien.
Voor de meeste planten kan je wortels van zo’n 5 tot 10 centimeter in de grond zetten. Gemiddeld duurt dit ongeveer 4 weken, maar dat verschilt per plant. Bij grotere planten kan je het beste nog even wachten.

Heb je genoeg van het stekken van je planten of ben je toe aan een volgende uitdaging, dan kan je ook overstappen naar zaden of pitten van groenten of vruchten. Zaden of pitten die je normaal gesproken weg zou gooien, kan je namelijk ook laten wortelen. Wat dacht je van die avocadopit die je over hebt na de lunch? Ja, zelfs die ja!

Zaden moet je eerst laten ontkiemen. Om dit voor elkaar te krijgen kan je twee dingen doen. Het eerste is door een minikasje te creëren met een potje met zaai- en stekgrond en de bovenkant van een petfles of plastic zakje. Zo houd je de luchtvochtigheid hoger dan in de rest van de kamer, en kan het zaadje sneller ontkiemen.

De tweede manier ken je misschien nog wel van vroeger in de kleuterklas. Bij deze methode leg je namelijk de zaden op een nat opengeknipt koffiefilter in een plastic zakje. Zo gaat het daarbinnen lekker broeien en ontkiemt je zaadje sneller. Ontdek je het eerste worteltje en blaadje, dan is het tijd om hem in een potje met zaai- en stekgrond te planten.

Gefeliciteerd, je hebt nu verstand van je kamerplant! Ik heb je alle ins en outs gegeven voor het in huis halen en verzorgen van je eerste plant. Jij hebt dit inmiddels helemaal onder de knie en als jonge plantenouder weet jij nu hoe je je plant kan verpotten en snoeien, en kun je ziektes en ongedierte feilloos spotten en behandelen. Net als een echte groenliefhebber, ben jij nu toe aan de next step namelijk uitbreiden. Door te stekken en zaaien, bouw jij een klein groenimperium in je eigen huis.
Veel succes en plezier met je plantenfamilie!

• Les 1: De ontgroening – hoe werken planten, en wat hebben ze nodig?
• Les 2: Zoveel planten, zoveel potten – hoe kies je de juiste plant en pot voor in jouw huis?
• Les 3: Houd ‘m fris en fruitig – alles over water geven, sproeien en voeding
• Les 4: Help, mijn plant groeit – alles over snoeien en verpotten
• Les 5: Brrr, beestjes in je plant – ziektes en ongedierte